Vakantiereizen worden volop geboekt. Caravans worden van stal gehaald terwijl anderen zich een rotje lopen om een caravan te kopen of te huren. Ondertussen lopen de besmettingen vlot op naar code rood. Maatregelen zijn weer getroffen om besmettingen tegen te gaan en vluchten ouders of kinderen nog snel even de grens over naar het buitenland om hun familie te bezoeken.
Wij wachten alles rustig af. Zeker, wij gaan graag op vakantie maar niet tegen elke prijs. Als we dan weer mogen gaan zou ik graag weer naar Schotland willen. Waarom? Het landschap, kastelen, ruïnes, de geschiedenis met zijn vele verhalen en sages, muziek, de rust. Eigenlijk kan ik het niet precies vertellen waarom Schotland zo trekt en ik ben daar beslist niet de enige in.
Robert Burns een bijzonder mens en dichter uit de 18e eeuw heeft een prachtig gedicht over de Hihglands van Schotland geschreven. Arvo Pärt heeft voor de 50e verjaardag van David James, een countertenor, het gedicht op muziek gezet. Het stuk is in de Arvo Pärts bekende tintinnabuli-stijl (in latijn is tintinnabuli klokjes-belletjes) geschreven en voor deze gelegenheid voor orgel en zang.
Het is een bijzonder stuk. Je houdt ervan of niet maar dat geldt eigenlijk voor alle muziek van Arvo Pärt.
Diverse uitvoeringen zijn er te vinden op YouTube van dit stuk. Ik heb bewust gekozen voor deze uitvoering omdat hier het orgel duidelijk te horen is en geen twijfel bestaat welk muziekinstrument speelt.
Nu het richting Pasen gaat horen we na een kleine pauze steeds meer J.S. Bach.
In de tijd van Bach werd er voornamelijk gebruik gemaakt van jongens sopranen en countertenors. Countertenors waren opvolgers van de castraten die aan het eind van de 18e eeuw door het aanbreken van de Romantiek uitgezongen waren.
Wanneer ik aan J.S. Bach denk, denk ik automatisch aan aria’s van countertenors, bijvoorbeeld het ‘Buß und Reu’of het ‘Erbarme dich’
Maar niet alleen Bach maakte gebruik van deze stem, alle componisten rond de 18e eeuw zochten naar een stem die de castraat kon vervangen, evenals Vivaldi een tijdgenoot van J.S. Bach.
Vivaldi was een priester uit Italië die al snel ontheven werd van zijn priestertaken, waarschijnlijk omdat hij tijdens zijn preek ineens op hield met preken om de muziek in zijn hoofd te noteren. Hij mocht zich aan zijn muziek wijden en werd violist in een meisjesweeshuis. Het niveau en aanzien van de meisjes steeg al snel tot grote hoogte onder zijn leiding.
Vivaldi staat garant voor (vaak) heldere, vrolijke maar ook gevoelige en intense muziek. Door zijn priesterschap kon hij niet trouwen en heeft daarom nooit zonen gehad. Of hij bij het schrijven van ‘Cum Dederit’ met weemoed aan het gemis van zonen dacht weet niemand en zullen we ook nooit achter komen.
Vergeet voor even de vertaling en luister naar deze fantastische stem en muziek. laat je meeslepen door het ‘Cum Dederit’ en je gedachten dwalen door jouw weemoedige hart.
Cum dederit dilectis suis somnum.-
Ecce haereditas Domini, filii;-
merces fructus ventris
Want hij verleent rust aan degenen die hij lief heeft
Zie, een erfenis van de Heer – kinderen
Een beloning, de vrucht van de schoot
Cum Dederit – Vivaldi – Maarten Engeltjes
Een countertenor is een volwassen man die zingt met een stembereik dat overeenkomt met dat van een alt door gebruik te maken van de kopstem.
Niet alleen countertenors gebruiken hun kopstem maar ook hedendaagse zangers maken gebruik van de kopstem, zoals The Beach Boys, Gerard Joling en de helaas overleden Freddy Mercury.
Een fijn Zwijmel weekend
Voor meer Zwijmels op zaterdag kijk bij Irispapilio
Gisteravond ook gekeken naar Podium Witteman? Podium Witteman wordt gepresenteerd door Paul Witteman en is sinds begin 2015 pas op de T.V. Het was gisteren een jubileumavond over de 37 uitzendingen van 2015. Ik begrijp niet waarom, maar wij hebben Podium Witteman nu pas ontdekt. De vorige aflevering over Herman van Veen hebben we gezien en daarvoor hebben we zo af en toe wat fragmenten van zijn uitzendingen meegekregen. Toen ik gisteravond zat te kijken en er diverse hoogtepunten de revue passeerden dacht ik: “wat dom, waarom heb ik vorig jaar het programma niet gevolgd?” Hoofdzakelijk komt er klassieke muziek aan de orde maar ze zoeken ook de grenzen van het klassieke gerne op. Naar mijn mening een zeer interessant programma, als je van klassieke muziek houd tenminste. Paul Witteman wordt wekelijks bijgestaan door pianist Mike Boddé en Floris Kortie, muzikale spin in het web zoals ze hem noemen.
Er zijn mooie optredens langs gekomen maar wat mij het meest trof was het optreden van Maarten Engeltjes. Hij zong het “Erbarme Dich” uit de “Matthäus Passion” van Johan Sebastiaan Bach. Wat een prachtige stem, fantastisch. Maarten Engeltjes is een Countertenor en dat zijn toch een beetje bijzondere stemmen. De stem zit tussen de dames Alt en de heren Tenor in. Ze worden ook contratenor genoemd. Het is een stemtype dat eigenlijk uit de oude muziek voortkomt. Vroeger werden de rollen van een contourtenor gezongen door castraten. Jongetjes van 10 jaar werden gecastreerd om hun hoge sopraanstem te behouden. Je kunt bedenken dat dit veel meer gevolgen had op het lichaam van de kinderen. Eind negentiende eeuw raakte het dan ook uit de mode om jonge jongens te castreren. Castraten kwamen heel vroeger ook voor bij een aantal monarchieën. Maar dat was omdat de vorst bang was dat de kinderen van zijn vrouw(en) niet de kinderen van hem waren. Deze castraten noemde men Eunuch. Als je meer wilt weten wat betreft castraten raad ik je aan bij Wikipedia verder te snuffelen.
Tegenwoordig hebben we geen castraten meer en worden de rollen door Countertenors of contratenoren gezongen. Een countertenor is een tenor die met een kopstem zingt. Nog een bekende countertenor is Sytse Buwalda. Sytse Buwalda zingt al sinds jaar en dag bij Pieter Jan Leusink in zijn koor en orkest. Sytse Buwalda zingt uiteraard niet alleen bij Pieter Jan Leusink. Maar Sytse Buwalda ken ik hoofdzakelijk van de concert uitvoeringen van Pieter Jan Leusink. Volgens mij heb ik daar voor het eerst bewust kennis gemaakt met de stem van een Countertenor. Een prachtige stem die niet veel voorkomt en daarom waarschijnlijk ook zo bijzonder klinkt en ongelooflijk mooi kan zijn. Ik heb al diverse uitvoeringen van de “Matthäus” van Bach gehoord, maar niet ieder koor heeft een Countertenor. Als er dan wel een Countertenor is dan zit je wel naar een heel bijzondere uitvoering van de “Matthäus” te luisteren.
Sytse Buwalda blijft mijn favoriet maar helaas voor hem wordt hij nu één van mijn favorieten. Gisteren heb ik dus Maarten Engeltjes het “Erbarme Dich” horen vertolken. Wat een prachtige stem. Ik zat gebiologeerd te luisteren. Zo mooi. Mag ik zeggen, net een engel. Wat me dan ook weer verbaasd is dat ik zijn naam niet veel eerder tegen ben gekomen. Maarten Engeltjes is nog vrij jong dus ik zal hem zeker nog veel meer van hem horen vanaf nu. Gelukkig is er ook op YouTube genoeg te vinden van hem. Ik heb sterk het gevoel dat ik nog het één en ander in moet halen, wat ik dan ook zeker zal gaan doen.
En als je dan zo zit te kijken en luisteren naar het “Erbarme Dich” dan bekruipt je gelijk het gevoel, ik wil de “Matthäus” weer horen en zien voor de Pasen. Met kerst zijn we ook al naar het “Weihnachtsoratorium” van Bach geweest. Het hoort er gewoon bij. Eigenlijk zijn Kerst en Pasen niet compleet als we de daarbij behorende muziek van Bach niet gehoord en het liefst ook nog gezien hebben. Eens even rond neuzen of we soms naar een uitvoering kunnen met Maarten Engeltjes. Maar als we weer naar koor en orkest van Pieter Jan Leusink gaan, ook prima. Een echte Countertenor die het “Erbarme Dich” zingt, dat is voor mij toch wel het summum.
Waarschijnlijk zullen we nu Podium Witteman niet meer missen. Misschien wordt het opnemen zodat we het later op de avond kunnen kijken, dat verschilt per week. Maar voor ons een prima afsluiting van het weekend zo’n programma. Ik verheug me alweer op aanstaande zondag. Wel jammer dat het de volgende dag maandag is.
Maarten Engeltjes
Sytse Buwalda
Paul Witteman
(Plaatjes internet)
P.s. Kijk en lees ook mee op mijn Facebookpagina zodat je geen verhaal, foto, haiku of hersenspinsel meer mist. Vind ik leuk!!!
Bewegen en nog veel meer 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.